Kerk-zijn in de stad
Geweldige kansen voor het evangelie |
|
Steden. Ze lijken nogal eens een bedreiging
te zijn voor kerk en geloof. Immers: in de stad, daar kan en mag alles. Grote steden als Amsterdam
lopen voorop als het gaat om criminaliteit en seksuele vrijheid. De kerktorens worden er overschaduwd
door commerciële flatgebouwen. En daar komt nog iets bij. Steden veranderen steeds meer
in multiculturele samenlevingen. Een kleine christelijke minderheid leeft er te midden van
Moslims, Boeddhisten en atheïsten. |
|
Toch is de stad, ondanks deze dreigende zijde,
juist dé plek bij uitstek waar je mensen met het christelijk geloof kunt bereiken. Steden
zijn knooppunten van wegen, je treft er vaak onnoemelijk veel (verborgen) geestelijke nood
aan. Ze stellen de christelijke kerken dan ook voor een geweldige uitdaging; de velden zijn
er veelal wit om te oogsten.
In dit artikel wil ik kort enkele punten aanstippen
die van belang zijn voor het getuigend kerk-zijn in de stad. Ik doe dit vanuit twee verschillende
bronnen: de Redeemer Church in New York en de dissertatie ‘Hart voor de stad’ van Peter Wessel
van de Kamp. De punten die naar voren komen zullen overigens vooral de
‘menselijke’ kant
van evangelisatie belichten. Dit is natuurlijk iets wat nooit los gezien kan worden van het
werk van de Geest. Ook zijn het vooral ‘strategische’ punten. Bedenk dat je met enkel strategische
aanpassingen niet veel zult kunnen bereiken. Getuigend kerk-zijn begint bij de vraag hoe je
als afzonderlijke christenen in de wereld staat en voor het evangelie gáát.
Big Apple
Allereerst dus de Redeemer
Presbyterian Church in New York. In deze miljoenenstad ging het jarenlang bergafwaarts
met het christelijk geloof. Kerken hadden moeite om het hoofd boven water te houden, de ledenaantallen
liepen drastisch terug. Tot hier in 1989 verandering in kwam. Midden in Manhattan, het kloppende
hart van de stad, werd een nieuwe kerk
‘geplant’. Tegen elke verwachting in begon deze kerk
steeds sterker te groeien. Jong en oud, yuppie en futter, opeens wist iedereen de weg naar
de kerk weer te vinden. Vanwaar deze groei? De Redeemer Church deed immers nauwelijks
aan PR. Bovendien waren de preken er veelal
conservatief/traditioneel, en kerkte men lange tijd in een weinig
inspirerende aula ergens in Central Park.
Tim Keller, de
‘senior
pastor’ van deze gemeente, noemt drie menselijke factoren die hierbij volgens hem van belang
zijn geweest.
- Allereerst noemt hij het punt van de
inleving (understanding). Gemeenteleden van de Redeemer Church staan over het algemeen
midden in de samenleving. Ze weten en begrijpen wat er in hun omgeving speelt, maar vormen
hierbij tegelijk het kritisch tegenover van de heersende cultuur. Rond de aanslagen van
11 september heeft de kerk op deze manier dan ook een belangrijke maatschappelijke rol mogen
spelen in New York.
- Een tweede punt dat Keller noemt is de gastvrijheid
van de gemeente (welcoming). Stadkerken moeten niet te groot zijn. Zo bestaat de Redeemer
Church uit veel kleinere huisgemeenten, waarbinnen de toetreders op een hartelijke manier worden
opgevangen en toegerust. Veel van deze pas-bekeerden getuigen op hun beurt weer in
hun eigen omgeving van het evangelie (het zgn. olievlekeffect).
- Een laatste aspect wat ds. Keller noemt
is het rekening houden met de ‘not yet believers’. Zo zijn de erediensten in de Redeemer
Church ‘inclusief’: de predikant gaat er bij het preken vanuit dat er niet christenen in de
kerk aanwezig zijn. Hij zoekt naar aansluitingen bij hun belevingswereld (bijv. door het vermijden/uitleggen
van ‘kerkjargon’), zonder dat dit ten kost gaat van de kracht van het evangelie. Gemeenteleden
kunnen op deze manier gemakkelijker collega’s, buren en vrienden meenemen naar de erediensten.
Ondanks dat er over de Redeemer Church wel wat
kritische noten/nootjes zijn te kraken, staat bij deze kerkgemeenschap in ieder geval één
punt duidelijk centraal. Evangelisatie is geen onderdeeltje van het kerk zijn. Het is één
van de belangrijkste redenen waarom we kerk mogen zijn.
Kansen
Nu zijn er de laatste
tijd een aantal boeken verschenen over het kerk zijn in de stad. In veel van deze boeken speelt
‘Redeemer’ een belangrijke rol. Eind vorig jaar verscheen het proefschrift van dr.
Van de Kamp:
‘Hart voor de stad. Een praktisch theologische studie naar kansen voor kerk zijn
in een stedelijke samenleving.’ Van de Kamp, die zelf jarenlang zendeling was in een miljoenenstad
(Curitiba, Zuid Brazilië), onderzoekt en vergelijkt in zijn boek de theologische visie
van de Redeemer Church in New York met die van het zgn. ‘Oude Wijken Pastoraat’ in Rotterdam. Nu
voert het te ver om hier uitgebreid op dit proefschrift in te gaan. Wel blijkt uit dat (theologische)
visievorming rondom kerk zijn van enorm belang is, zeker ook wanneer het gaat over een onderwerp
als evangelisatie. Van de Kamp komt in zijn proefschrift tot de conclusie dat er in
de stad grote (groei)mogelijkheden zijn weggelegd voor de kerk. Aan het eind van zijn boek
komt hij met het oog hierop met een aantal ‘strategische aanbevelingen’.
- Allereerst benadrukt hij dat de kerk
een roeping voor de stad heeft: het is voor een kerkverband belangrijk om te investeren in
stadskerken. Steden vervullen een voortrekkersrol, er vallen beslissingen voor de hele samenleving.
Alleen daarom al mogen de steden door de kerken niet genegeerd worden.
- Een tweede aspect dat Van de Kamp noemt is
dat van het zoeken naar een juist houding tegenover de stad. Hoe treedt je je stadsgenoten
tegemoet? Belangrijk hierbij zijn een open houding (accepteren), een positieve houding
(honoreren) én een kritische houding (corrigeren).
- Het derde punt: zoek naar samenwerking in
de stad. Goed contact tussen de kleinere locale stadskerken is onmisbaar, alleen al vanwege
het beperkte aantal beschikbare mensen en middelen.
Tenslotte wijst Van de Kamp er op dat verkenning
en analyse van de stad van levensbelang voor een stadskerk. Wat speelt er in je omgeving? Waar
liggen aanknopingspunten voor het evangelie?
De centrale vraag bij al dit soort punten: hoe
zijn wij als (stads-)kerken op dit soort gebieden bezig?
Amstelproject
In het septembernummer
hopen we nogmaals op de thematiek van de stad terug te komen. We willen dan inzoomen op het
unieke project van
‘kerkplanting’ dat uitgaat van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt van Amsterdam Zuid-West
en Amsterdam Centrum: het zogenaamde ‘Amstelproject’. |