Toch is de stad, ondanks deze dreigende zijde, juist dé plek bij uitstek waar je mensen met het christelijk geloof kunt bereiken. Steden zijn knooppunten van wegen, je treft er vaak onnoemelijk veel (verborgen) geestelijke nood aan. Ze stellen de christelijke kerken dan ook voor een geweldige uitdaging; de velden zijn er veelal wit om te oogsten.

In dit artikel wil ik kort enkele punten aanstippen die van belang zijn voor het getuigend kerk-zijn in de stad. Ik doe dit vanuit twee verschillende bronnen: de Redeemer Church in New York en de dissertatie ‘Hart voor de stad’ van Peter Wessel van de Kamp.
De punten die naar voren komen zullen overigens vooral de ‘menselijke’ kant van evangelisatie belichten. Dit is natuurlijk iets wat nooit los gezien kan worden van het werk van de Geest. Ook zijn het vooral ‘strategische’ punten. Bedenk dat je met enkel strategische aanpassingen niet veel zult kunnen bereiken. Getuigend kerk-zijn begint bij de vraag hoe je als afzonderlijke christenen in de wereld staat en voor het evangelie gáát.

Big Apple
Allereerst dus de Redeemer Presbyterian Church in New York. 
In deze miljoenenstad ging het jarenlang bergafwaarts met het christelijk geloof. Kerken hadden moeite om het hoofd boven water te houden, de ledenaantallen liepen drastisch terug. Tot hier in 1989 verandering in kwam. Midden in Manhattan, het kloppende hart van de stad, werd een nieuwe kerk ‘geplant’. Tegen elke verwachting in begon deze kerk steeds sterker te groeien. Jong en oud, yuppie en futter, opeens wist iedereen de weg naar de kerk weer te vinden. 
Vanwaar deze groei? De Redeemer Church deed immers nauwelijks aan PR. Bovendien waren de preken er veelal conservatief/traditioneel, en kerkte men lange tijd in een weinig inspirerende aula ergens in Central Park.

Tim Keller, de ‘senior pastor’ van deze gemeente, noemt drie menselijke factoren die hierbij volgens hem van belang zijn geweest.

-  Allereerst noemt hij het punt van de inleving (understanding). Gemeenteleden van de Redeemer Church staan over het algemeen midden in de samenleving. Ze weten en begrijpen wat er in hun omgeving speelt, maar vormen hierbij tegelijk het kritisch tegenover van de heersende cultuur. Rond de aanslagen van 11 september heeft de kerk op deze manier dan ook een belangrijke maatschappelijke rol mogen spelen in New York.
 
- Een tweede punt dat Keller noemt is de gastvrijheid van de gemeente (welcoming). Stadkerken moeten niet te groot zijn. Zo bestaat de Redeemer Church uit veel kleinere huisgemeenten, waarbinnen de toetreders op een hartelijke manier worden opgevangen en toegerust. Veel van deze pas-bekeerden getuigen op hun beurt weer in hun eigen omgeving van het evangelie (het zgn. olievlekeffect).
 
- Een laatste aspect wat ds. Keller noemt is het rekening houden met de ‘not yet believers’. Zo zijn de erediensten in de Redeemer Church ‘inclusief’: de predikant gaat er bij het preken vanuit dat er niet christenen in de kerk aanwezig zijn. Hij zoekt naar aansluitingen bij hun belevingswereld (bijv. door het vermijden/uitleggen van ‘kerkjargon’), zonder dat dit ten kost gaat van de kracht van het evangelie. Gemeenteleden kunnen op deze manier gemakkelijker collega’s, buren en vrienden meenemen naar de erediensten. 

Ondanks dat er over de Redeemer Church wel wat kritische noten/nootjes zijn te kraken, staat bij deze kerkgemeenschap in ieder geval één punt duidelijk centraal. Evangelisatie is geen onderdeeltje van het kerk zijn. Het is één van de belangrijkste redenen waarom we kerk mogen zijn.

Kansen 
Nu zijn er de laatste tijd een aantal boeken verschenen over het kerk zijn in de stad. In veel van deze boeken speelt ‘Redeemer’ een belangrijke rol. 
Eind vorig jaar verscheen het proefschrift van dr. Van de Kamp: ‘Hart voor de stad. Een praktisch theologische studie naar kansen voor kerk zijn in een stedelijke samenleving.’ Van de Kamp, die zelf jarenlang zendeling was in een miljoenenstad (Curitiba, Zuid Brazilië), onderzoekt en vergelijkt in zijn boek de theologische visie van de Redeemer Church in New York met die van het zgn. ‘Oude Wijken Pastoraat’ in Rotterdam. 
Nu voert het te ver om hier uitgebreid op dit proefschrift in te gaan. Wel blijkt uit dat (theologische) visievorming rondom kerk zijn van enorm belang is, zeker ook wanneer het gaat over een onderwerp als evangelisatie. 
Van de Kamp komt in zijn proefschrift tot de conclusie dat er in de stad grote (groei)mogelijkheden zijn weggelegd voor de kerk. Aan het eind van zijn boek komt hij met het oog hierop met een aantal ‘strategische aanbevelingen’.

-  Allereerst benadrukt hij dat de kerk een roeping voor de stad heeft: het is voor een kerkverband belangrijk om te investeren in stadskerken. Steden vervullen een voortrekkersrol, er vallen beslissingen voor de hele samenleving. Alleen daarom al mogen de steden door de kerken niet genegeerd worden.

- Een tweede aspect dat Van de Kamp noemt is dat van het zoeken naar een juist houding tegenover de stad. Hoe treedt je je stadsgenoten tegemoet? Belangrijk hierbij zijn een open houding (accepteren), een positieve houding (honoreren) én een kritische houding (corrigeren).

- Het derde punt: zoek naar samenwerking in de stad. Goed contact tussen de kleinere locale stadskerken is onmisbaar, alleen al vanwege het beperkte aantal beschikbare mensen en middelen.

Tenslotte wijst Van de Kamp er op dat verkenning en analyse van de stad van levensbelang voor een stadskerk. Wat speelt er in je omgeving? Waar liggen aanknopingspunten voor het evangelie?

De centrale vraag bij al dit soort punten: hoe zijn wij als (stads-)kerken op dit soort gebieden bezig?

Amstelproject
In het septembernummer hopen we nogmaals op de thematiek van de stad terug te komen. We willen dan inzoomen op het unieke project van ‘kerkplanting’ dat uitgaat van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt van Amsterdam Zuid-West en Amsterdam Centrum: het zogenaamde ‘Amstelproject’.