Verstaat ge wat ge leest?
Waarom is men de Bijbel opnieuw gaan vertalen? 
Een kenmerk van taal is dat het leeft en daardoor continu verandert. Wil een tekst dus goed leesbaar én begrijpbaar blijven, dan is het nodig om hem eens in de zoveel tijd van een nieuw taaljasje te voorzien. Dit geldt ook voor de Bijbel. De Statenvertaling (1637) bleef weliswaar meer dan 300 jaar de standaardeditie van kerkelijk Nederland - vandaag is de tekst zonder kennis van de tale Kana ns moeilijk te begrijpen. Ook de huidige protestantse standaardeditie, de NBG’51, begint steeds meer gedateerd te raken. Andere vertalingen, zoals bijvoorbeeld de Rooms-katholieke Willibrord-vertaling (1975, herzien in 1995), kennen daarentegen wel mooi hedendaags Nederlands, maar zijn niet altijd even consequent vertaald. Of het zijn geen vertalingen maar parafraseringen.

Om deze reden werd in 1989 op een Bijbelconferentie in Amsterdam besloten om met een nieuwe bijbelvertaling aan de slag te gaan. Maar liefst 22 (!) kerk- en geloofsgemeenschappen stonden achter dit besluit, inclusief de Joodse gemeenschap. In 1993 gaven het NBG en de KBS hiervoor het officiële startschot. Een uitgebreid team van meer dan honderd vertalers, bijbelwetenschappers, literatoren, neerlandici en supervisoren werd samengesteld, waarna men aan de slag ging met dit unieke vertaalproject. Het zou een standaardeditie moeten worden.

Brontekstgetrouw én doeltaalgericht
De vertalers kregen bij hun werk een aantal belangrijke en strak omschreven richtlijnen mee. Zo was het bijvoorbeeld belangrijk dat de NBV een brontekstgetrouwe én doeltaalgerichte vertaling zou worden. Brontekstgetrouw betekent: de vertalers moesten zoveel mogelijk recht doen aan de grondtalen waarin de Bijbel geschreven is. Daarnaast moest de vertaling tegelijk ook doeltaalgericht zijn: een vertaling in goed begrijpbaar en natuurlijk Nederlands. Hiervoor werden onder andere neerlandici en dichters ingezet. Mede dankzij de goede afspraken en zorgvuldige opzet (o.a. door in een vroeg stadium zogenaamde ‘meelezers’ erbij te betrekken) is de NBV inderdaad zowel een betrouwbare/zorgvuldige als ook een mooie/moderne vertaling geworden.

Nu zal de NBV voor veel christenen waarschijnlijk behoorlijk wennen worden. Veel bekend klinkende woorden zullen ontbreken. Het kerstverhaal van Lucas 2 zal bijvoorbeeld zonder kribbe en herberg niet meer zo vertrouwd aandoen als die van de NBG’51. Maar de nadelen wegen niet tegen het voordelen op. De niet-kerkelijk opgevoede mensen zullen de taal van de Bijbel veel beter kunnen begrijpen. En ook wij christenen zouden best wel eens tot heel wat ontdekkingen kunnen komen.

NBV voor Air Miles
Nu is het mooie dat de komst van de NBV bij veel Nederlanders niet onopgemerkt voorbij is gegaan. De vertaling wordt namelijk met moderne ‘marketingtechnieken’ ‘op de markt gezet’. Zoals dit ook bij doorsnee literaire boeken gebeurt. Zo hangen in de boekwinkels bijvoorbeeld nu al maanden posters met daarop de aankondiging van de nieuwe bijbelvertaling. Bij de V&D is het zelfs mogelijk om voor de NBV te sparen: de standaardeditie kost daar 20 euro óf 1974 Air Miles. Verder zijn er diverse advertenties en is er in verschillende radio- en de televisieprogramma’s aandacht aan besteed.

Het NBG en de KBS hebben zich bij het verspreiden van de NBV bewust op twee doelgroepen gericht: allereerst natuurlijk de meest directe doelgroep: de christelijke ‘kerngroep’. Daarnaast willen ze ook heel bewust de niet-christenen bereiken. “De andere doelgroep is die van de liefhebbers van literatuur, van het culturele erfgoed dat je niet snapt als je de Bijbel niet kent.” Zo is er zelfs een literaire editie van de NBV op de markt gebracht, een uitgave die leest als een literair werk, met de tekst in één kolom.

Niet iedereen zal deze ‘marketingmethoden’ misschien even kies vinden, feit is dat het gebeurt. Mensen komen zo met de NBV (en dus met de Bijbel) in aanraking. Veel Nederlanders hebben dan weliswaar afscheid genomen van het christelijk geloof. Maar ze blijven geïnteresseerd in de wortels van de westerse cultuur, en daarbij neemt de bijbel een niet te miskennen plaats in.

De Bijbel opnieuw in beeld
Wees je er in de komende tijd dus eens van bewust dat waarschijnlijk heel wat niet-christenen weer met de Bijbel in contact zullen komen. Alleen al van de standaardeditie (één van de zes/zeven uitgaven) wordt een stapel bijbels gedrukt die tien kilometer hoog is. De komst van de NBV biedt je misschien wel nieuwe kansen om in je kennissenkring over het evangelie door te praten. Zodat je kunt laten zien dat de Bijbel geen achterhaald boek is, maar het boek dat de weg wijst naar de levende God. Bidt daarom ook voor mogelijkheden, voor openingen. En stimuleer de mensen om je heen om toch eens uit die Bijbel te gaan lezen. De huidige bijbelvertaling leest haast als een roman!

De Bijbel wereldwijd
We zijn met de komst van de NBV in Nederland en Vlaanderen een hele mooie vertaling rijker. Dat is iets om erg dankbaar voor te zijn. Toch zijn er op dit moment nog veel landen waar Bijbels een schaars goed zijn, of waar adequate vertalingen ontbreken. Misschien hebt u/jij net de Nieuwe Bijbelvertaling in huis gehaald. Denk dan ook eens aan die landen. Een goede mogelijkheid daarvoor biedt bijvoorbeeld het Nederlands Bijbelgenootschap met de Bijbel per Maand Club (BpMC). Voor drie euro per maand biedt je iemand in een ander land de mogelijkheid om een Bijbel te kopen voor een prijs die niet hoger is dan zijn of haar dagloon. 

Voor meer info zie: www.bijbelgenootschap.nl.