De NBV
Nieuwe Bijbellezers Verwacht |
|
Vorige maand, 27 oktober, was het dan eindelijk
zover. Het eerste exemplaar van de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) werd officieel aan hare majesteit
de koningin overhandigd. Twee dagen later volgde de presentatie in Vlaanderen. Meer dan tien
jaar werd er aan deze vertaling gewerkt, meer dan honderd verschillende mensen hielden zich
er mee bezig. En het resultaat mag er zijn: de NBV is een mooie en zorgvuldige vertaling geworden.
Maar er is meer dan dat: de komst van deze vertaling heeft voor veel seculiere Nederlanders
de Bijbel weer op de kaart gezet. |
|
Verstaat ge wat ge leest?
Waarom is
men de Bijbel opnieuw gaan vertalen? Een kenmerk van taal is dat het leeft en daardoor
continu verandert. Wil een tekst dus goed leesbaar én begrijpbaar blijven, dan is het
nodig om hem eens in de zoveel tijd van een nieuw taaljasje te voorzien. Dit geldt ook voor
de Bijbel. De Statenvertaling (1637) bleef weliswaar meer dan 300 jaar de standaardeditie van
kerkelijk Nederland - vandaag is de tekst zonder kennis van de tale Kana ns moeilijk te begrijpen.
Ook de huidige protestantse standaardeditie, de NBG’51, begint steeds meer gedateerd te raken.
Andere vertalingen, zoals bijvoorbeeld de Rooms-katholieke Willibrord-vertaling (1975, herzien
in 1995), kennen daarentegen wel mooi hedendaags Nederlands, maar zijn niet altijd even consequent
vertaald. Of het zijn geen vertalingen maar parafraseringen.
Om deze reden werd in 1989 op een Bijbelconferentie
in Amsterdam besloten om met een nieuwe bijbelvertaling aan de slag te gaan. Maar liefst 22
(!) kerk- en geloofsgemeenschappen stonden achter dit besluit, inclusief de Joodse gemeenschap.
In 1993 gaven het NBG en de KBS hiervoor het officiële startschot. Een uitgebreid team
van meer dan honderd vertalers, bijbelwetenschappers, literatoren, neerlandici en supervisoren
werd samengesteld, waarna men aan de slag ging met dit unieke vertaalproject. Het zou een standaardeditie
moeten worden.
Brontekstgetrouw én doeltaalgericht
De
vertalers kregen bij hun werk een aantal belangrijke en strak omschreven richtlijnen mee. Zo
was het bijvoorbeeld belangrijk dat de NBV een brontekstgetrouwe én doeltaalgerichte
vertaling zou worden. Brontekstgetrouw betekent: de vertalers moesten zoveel mogelijk
recht doen aan de grondtalen waarin de Bijbel geschreven is. Daarnaast moest de vertaling tegelijk
ook doeltaalgericht zijn: een vertaling in goed begrijpbaar en natuurlijk Nederlands.
Hiervoor werden onder andere neerlandici en dichters ingezet. Mede dankzij de goede afspraken
en zorgvuldige opzet (o.a. door in een vroeg stadium zogenaamde
‘meelezers’ erbij te betrekken)
is de NBV inderdaad zowel een betrouwbare/zorgvuldige als ook een mooie/moderne vertaling geworden.
Nu zal de NBV voor veel christenen waarschijnlijk
behoorlijk wennen worden. Veel bekend klinkende woorden zullen ontbreken. Het kerstverhaal
van Lucas 2 zal bijvoorbeeld zonder kribbe en herberg niet meer zo vertrouwd aandoen als die
van de NBG’51. Maar de nadelen wegen niet tegen het voordelen op. De niet-kerkelijk opgevoede
mensen zullen de taal van de Bijbel veel beter kunnen begrijpen. En ook wij christenen zouden
best wel eens tot heel wat ontdekkingen kunnen komen.
NBV voor Air Miles
Nu is het mooie
dat de komst van de NBV bij veel Nederlanders niet onopgemerkt voorbij is gegaan. De vertaling
wordt namelijk met moderne
‘marketingtechnieken’
‘op de markt gezet’. Zoals dit ook bij doorsnee
literaire boeken gebeurt. Zo hangen in de boekwinkels bijvoorbeeld nu al maanden posters met
daarop de aankondiging van de nieuwe bijbelvertaling. Bij de V&D is het zelfs mogelijk
om voor de NBV te sparen: de standaardeditie kost daar 20 euro óf 1974 Air
Miles. Verder
zijn er diverse advertenties en is er in verschillende radio- en de televisieprogramma’s aandacht
aan besteed.
Het NBG en de KBS hebben zich bij het verspreiden van de NBV bewust op twee
doelgroepen gericht: allereerst natuurlijk de meest directe doelgroep: de christelijke
‘kerngroep’. Daarnaast willen ze ook heel bewust de niet-christenen bereiken.
“De andere doelgroep is die
van de liefhebbers van literatuur, van het culturele erfgoed dat je niet snapt als je de Bijbel
niet kent.” Zo is er zelfs een literaire editie van de NBV op de markt gebracht, een uitgave
die leest als een literair werk, met de tekst in één kolom.
Niet iedereen
zal deze ‘marketingmethoden’ misschien even kies vinden, feit is dat het gebeurt. Mensen komen
zo met de NBV (en dus met de Bijbel) in aanraking. Veel Nederlanders hebben dan weliswaar afscheid
genomen van het christelijk geloof. Maar ze blijven geïnteresseerd in de wortels van de
westerse cultuur, en daarbij neemt de bijbel een niet te miskennen plaats in.
De Bijbel opnieuw in beeld
Wees je
er in de komende tijd dus eens van bewust dat waarschijnlijk heel wat niet-christenen weer
met de Bijbel in contact zullen komen. Alleen al van de standaardeditie (één
van de zes/zeven uitgaven) wordt een stapel bijbels gedrukt die tien kilometer hoog is. De
komst van de NBV biedt je misschien wel nieuwe kansen om in je kennissenkring over het evangelie
door te praten. Zodat je kunt laten zien dat de Bijbel geen achterhaald boek is, maar het boek
dat de weg wijst naar de levende God. Bidt daarom ook voor mogelijkheden, voor openingen. En
stimuleer de mensen om je heen om toch eens uit die Bijbel te gaan lezen. De huidige bijbelvertaling
leest haast als een roman!
De Bijbel wereldwijd
We
zijn met de komst van de NBV in Nederland en Vlaanderen een hele mooie vertaling rijker. Dat
is iets om erg dankbaar voor te zijn. Toch zijn er op dit moment nog veel landen waar Bijbels
een schaars goed zijn, of waar adequate vertalingen ontbreken. Misschien hebt u/jij net de
Nieuwe Bijbelvertaling in huis gehaald. Denk dan ook eens aan die landen. Een goede mogelijkheid
daarvoor biedt bijvoorbeeld het Nederlands Bijbelgenootschap met de Bijbel per Maand Club (BpMC).
Voor drie euro per maand biedt je iemand in een ander land de mogelijkheid om een Bijbel te
kopen voor een prijs die niet hoger is dan zijn of haar dagloon.
Voor meer info zie:
www.bijbelgenootschap.nl. |